AUSTRรLIA 04 Marsu 2024
Primeiru-Minisru Kay Rala Xanana Gusmรฃo bolu atensaun ba komunidade internasionรกl no ativista direitus umanu sira hotu atu hamutuk fรณ apoiu ba populasaun Myanmar ninia luta atu hetan liberdade, harii dame no harii estadu unidade nasionรกl ida hodi hakotu junta militรกr.
Xefe Governu dehan, Timor-Leste hatoโo pozisaun neโe ba Sekretariu Jerรกl Nasoes Unidas (ONU) inklui mรณs xefe estadu no xefe governu Asosiasaun Nasoins Sudeste Aziรกtiku (ASEAN) atu implementa ona akordu โP5โ (five-point consensus) neโebรฉ lideransa ASEAN sira asina iha tinan 2021 atu rezolve problema etniku no junta militรกr.
![](https://timortodaynews.com/wp-content/uploads/2024/03/431383061_784735713701306_1229375481804022470_n-1024x729.jpg)
โ๐๐โ๐ฎ ๐๐ฉ๐๐ฅ๐ ๐๐ ๐ฃ๐ฎ๐ง๐ญ๐ ๐ฆ๐ข๐ฅ๐ข๐ญ๐ฬ๐ซ ๐๐ญ๐ฎ ๐ซ๐๐ฌ๐ฉ๐๐ข๐ญ๐ ๐ฉ๐ซ๐ข๐ง๐ฌ๐ข๐ฉ๐ข๐ฎ ๐๐๐ฆ๐จ๐ค๐ซ๐๐ญ๐ข๐ค๐, ๐ฅ๐ข๐๐๐ซ๐๐๐๐ ๐ง๐จ ๐ฉ๐จ๐ฏ๐ฎ ๐๐ฒ๏ฟฝ๏ฟฝ๐ง๐ฆ๐๐ซ ๐ง๐ข๐ง๐ข๐ ๐ก๐๐ค๐๐ซ๐๐ค. ๐๐ฎ๐ข๐ซ ๐๐ฆ๐ข ๐ง๐ข๐ ๐๐ฌ๐ฉ๐ซ๐๐ง๐ฌ๐ข๐ ๐ฅ๐ฎ๐ญ๐ ๐ง๐ข๐๐ง, ๐ฏ๐๐ฅ๐จ๐ซ ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐๐ข๐๐ฅ๐จ๐ ๐ฎ ๐ง๐จ ๐๐๐ฆ๐จ๐ค๐ซ๐๐ฌ๐ข๐, ๐๐ฆ๐ข ๐ก๐๐ญ๐๐ง๐ ๐ข๐ฆ๐ฉ๐จ๐ซ๐ญ๐๐ง๐ฌ๐ข๐ ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐ฌ๐จ๐ฅ๐ข๐๐๐๐ ๐ข๐ง๐ญ๐๐ซ๐ง๐๐ฌ๐ข๐จ๐ง๐ฬ๐ฅ. ๐๐ญ๐ ๐ญ๐๐ง๐ค๐ข ๐ก๐ฎ๐ฌ๐ข๐ค ๐ฉ๐จ๐ฏ๐ฎ ๐๐ฒ๐๐ง๐ฆ๐๐ซ ๐ก๐๐ญ๐๐ง๐ ๐ค๐๐ญ๐๐ค, ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ฅ๐โ๐จ ๐ฆ๐๐ฌ๐๐ค, ๐ข๐ญ๐ ๐ก๐๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ค ๐ฌ๐ข๐ซ๐, ๐๐ญ๐ฎ ๐ฌ๐ฎ๐ฉ๐จ๐ซ๐ญ๐ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ญ๐จ๐จ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ง๐ข๐ ๐ฆ๐๐ก๐ข ๐ฌ๐๐ข ๐ซ๐๐๐ฅ๐ข๐๐๐๐,โdehan PM Xanana durante hatoโo palestra iha simeira komunidade Myanmar neโebรฉ halaโo iha salaun United Workers Union, Melbourne, Austrรกlia.
Xefe Governu husu atu populasaun Myanmar iha Austrรกlia kontinua halo kampaรฑa makas bolu grupu solidaridade no lider politiku mundu tomak tau hanoin fรณ solusaun ba krize politika no militรกr iha Myanmar.
Akordu โP5โย neโebรฉ lider ASEAN asina maka hanesan; 1) Hapara inmediata violensia iha Myanmar, 2) Kria diรกlogu konstrutivu entre parte relevante sira, hodi buka solusaun pasรญfika iha Myanmar, 3) Enviadu hosi ASEAN tenki fasilita prosesu mediasaun ba diรกlogu ho asistรฉnsia husi Sekretรกriu Jerรกl ASEAN, 4)ย ASEAN tenki fornese asistรฉnsia umanitรกria liu hosi Sentru Asistรฉnsia Humanitรกria ba Jestaun Dezastre – AHA-Center (sigla iha inglez) no, 5) Enviadu Espesiรกl no delegasaun ASEAN tenki vizita Myanmar hodi hasoru malu ho parte importante sira hotu neโebรฉ problema hodi solusiona problema hotu iha Myanmar.
![](https://timortodaynews.com/wp-content/uploads/2024/03/431402284_784735867034624_5606657990153344330_n-1024x683.jpg)
Iha simeira neโe, PM Xanana introdus mรณs servisu grupu g7+ ba komunidade Myanmar. g7+ halibur nasaun frajil no pos-konflitu hamutuk 20 husi รfrika, รzia, Mรฉdiu Oriente no Pasรญfiku. g7+ defende direitu povu Myanmar nian iha Nasoins Unidas hodi promove reziliรฉnsia no estabilidade Estadu. Tanba g7+ iha estatutu hanesan observadรณr iha Organizasaun Nasoins Unidas, neโebรฉ fรณ- dalan ba nia atu aprezenta perspetiva koletiva ida kona-ba ajenda no servisu Nasoins Unidas nian.
Iha fatin hanesan, Reprezentante Governu Unidade Nasionรกl Myanmar iha Austrรกlia, Tun Aung Shwe hatoโo agradese ba Primeiru-Ministru no populasaun Timor-Leste neโebรจ apoia makas atu hakotu junta militรกr iha Myanmar.
![](https://timortodaynews.com/wp-content/uploads/2024/03/431328162_784739677034243_4737042613858613637_n.jpg)
โ๐๐จ๐ซ๐ข ๐ฉ๐จ๐ฏ๐ฎ ๐๐ฒ๐๐ง๐ฆ๐๐ซ ๐ก๐โ๐ฎ ๐ก๐๐ค๐๐ซ๐๐ค ๐๐ฌ๐ฉ๐ซ๐๐ฌ๐ ๐๐ฆ๐ข ๐ง๐ข๐ ๐ฌ๐๐ง๐ฌ๐๐ซ๐ฎ ๐ ๐ซ๐๐ญ๐ข๐๐๐ฎ๐ง ๐๐ ๐๐ข๐๐๐ซ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐ ๐ง๐จ ๐ฅ๐ข๐๐๐ซ๐๐ง๐ฌ๐ ๐๐จ๐ฎ๐ง ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ข๐ก๐ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐ ๐ง๐โ๐๐๐ฬ ๐ญ๐๐ฆ๐ฉ๐ฎ ๐๐๐ซ๐๐ค ๐จ๐ง๐ ๐ฌ๐ฎ๐ฉ๐จ๐ซ๐ญ๐ ๐๐ฆ๐ข ๐ง๐ข๐ ๐ฅ๐ฎ๐ญ๐ ๐ก๐จ๐๐ข ๐ซ๐๐ฌ๐ญ๐๐ฎ๐ซ๐ ๐๐ฆ๐ข ๐ง๐ข๐ ๐๐๐ฆ๐จ๐ค๐ซ๐๐ฌ๐ข๐ ๐ง๐จ ๐๐ข๐ซ๐๐ข๐ญ๐ฎ๐ฌ ๐ฎ๐ฆ๐๐ง๐ฎ๐ฌ,โ informa Tun Aung Shwe.
Junta militรกr neโebรฉ akontese iha fulan 01 Fevereru 2021 too agora, lansa violensia hasoru populasaun Myanmรกr rezulta ema 4500 mak mate, no junta militรกr mรณs kaputra populasaun inosente hamutuk 26.000 no dadaun neโe sei iha populasaun hamutuk 20.000 sei kontinua dudur iha prizaun hamutuk ho Konsilleiru Estadu Myanmar, Aunsan Suu Kyi no Lider Nasionรกl, Win Myint.
Ho problema neโe, Populasaun Myanmar deklara atu foti asaun imediata hodi hapara violensia junta militรกr. Sira mรณs akresenta atu rekoรฑese no suporta governu unidade nasionรกl. Nuโudar governu neโebรฉ legitimu hodi reprezenta povu Myanmar ukun ho dame no domin no harii governu ida forte.
Povu Myanmar husu mรณs atu Junta Militรกr fรณ liberdade ba prizioneru politiku sira hanesan, Aunsan Suu Kyi no populasaun inosente sira.
Nia apela ba komunidade internasionรกl atu foti medida no halo embargos ba armas funu nian inklui hodi hapara asesu junta militรก ninia atividade tomak.
Povu Myanmar mรณs kondena makas lei militรกr obrigatoriu neโebรฉ maka introdus hosi junta militรก iha loron 10 Fevereiru 2024 hodi obriga joven sira hodi serve militรกr durante estadu emerjensia kontinua halo violasaun krime kontra direitu umanus povu nian.
Entretantu, Assistant Secretary, Australian Council of Trade Unions (ACTU), Joseph Mitchell, hatoโo agradese bele organiza simeira populasaun Myanmar ho apoiu hosi ativista direitus umanus iha Austrรกlia no rona intervensaun furak hosi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmรฃo.
Hafoin partisipa simeira neโe, Xefe Governu Xanana hasai fotografia hamutuk ho komunidade Myanmar neโebรฉ kaer mรณs Konsilleiru Estadu Myanmar, Aunsan Suu Kyi nia fotografia hodi espresa sira nia solidaridade.
(Mรฉdia-GPM)