Prezidente Estadus Unidus Donald Trump nia anúnsiu iha semana kotuk kona-ba tarifa 100% ba ai-moruk ho marka no patente sira hosi fabrikante sira ne’ebé la estabelese produsaun iha Estadus Unidus hamosu preokupasaun públiku kona-ba aumentu folin sira no krítika sira tanba perturba kadeia fornesimentu globál sira.
Medida ne’e, ne’ebé orijinalmente ajenda ona atu tama iha vigór iha loron-kuarta, tuir informasaun hasai hosi administrasaun Trump, maibé preokupasaun sira espalla ona iha indústria tomak, tantu iha rai-laran no iha nivel internasionál.
Peritu sira indústria nian alerta ona katak tarifa foun sira sei prejudika peskiza no dezenvolvimentu ai-moruk nian enkuantu aumenta mós folin sira. Kompañia farmaséutiku norte-amerikanu Eli Lilly kontra medida ne’e, maski hetan izensaun hosi ida-ne’e.
Portavós ida hosi empreza hatete katak la apoia tarifa sira ba ai-moruk sira, hodi subliña katak tarifa sira ikusmai aumenta kustu sira hosi ai-moruk sira, ne’ebé maka istórikamente esklui hosi tarifa internasionál sira tanba sira nia natureza salva-vida no impaktu ba pasiente sira.
Tarifa sira, karik implementa, hein katak sei afeta liuliu fabrikante ki’ik sira, tanba barak iha liña produsaun iha Méxiku no Kanadá no labele selu dolar biliaun sira ne’ebé presiza hodi harii fábrika sira iha Estadus Unidus.

The New York Times fó sai interupsaun potensiál sira iha fornesimentu ba produtu sira ho marka espesiál ne’ebé fabrika hosi empreza farmaséutiku ki’ik sira ne’ebé laiha kapasidade atu muda sira nia produsaun ba Estadus Unidus.
Nota mós katak tarifa sira-ne’e bele obriga empreza farmaséutiku ki’ik sira balun atu abandona merkadu Amerikanu ka fa’an sira nia liña produsaun sira.
Medida ne’e hamosu mós krítika sira iha rai-li’ur. Ministru Saúde Austrália nian, Mark Butler, deskreve tarifa sira hanesan la justu no la justifikadu.
Asosiasaun Kompañia Farmaséutika Bazeia ba Peskiza (VFA), grupu komersiál alemaun ida, hatete katak tarifa 100% sei sai hanesan retrosesu maka’as ida ba Alemaña no Europa hanesan sentru farmaséutiku sira, perturba kadeia fornesimentu sira, no aumenta kustu produsaun nian, hodi tau kuidadu pasiente nian iha risku iha parte rua Atlántiku nian.