KM Aprova Adezaun Timor-Leste ba Instrumentu ASEAN, Serimónia Sei Hala’o iha Outubru 2025

Sorumutu Konsellu Ministrus , 3 Setembru 2025

Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha Palásiu Governu, Dili, no aprova projetu Proposta Rezolusaun Parlamentu Nasionál hitu, ne’ebé aprezenta husi Vise-Ministra ba Asuntus ASEAN, Milena Maria da Costa Rangel, iha ámbitu kumprimentu ba Roteiru adezaun plena Timor-Leste iha ASEAN.

Projetu sira ne’e fó autorizasaun ba adezaun Timor-Leste ba instrumentu legál rejionál sira tuirmai:

Proposta Rezolusaun Hosi Parlamentu Nasionál

1. Akordu ASEAN kona-ba Jestaun Dezastre no Resposta ba Emerjénsia (AADMER) – adotadu iha Vientiane, 2005.
2. Akordu kona-ba Estabelesimentu Sentru Koordenasaun ASEAN ba Asisténsia Umanitária iha Jestaun Dezastre – adotadu iha Bali, 2011.
3. Tratadu kona-ba Zona Livre husi Arma Nukleár iha Sudeste Aziátiku (SEANWFZ) – adotadu iha Bangkok, 1995.
4. Akordu-Kuadru kona-ba Reforsu Kooperasaun Ekonómika ASEAN nian – adotadu iha Singapura, 1992.
5. Protokolu kona-ba Mekanizmu Reforsadu Rezolusaun Disputa nian – adotadu iha Manila, 2019.
6. Akordu ASEAN kona-ba Turizmu – adotadu iha Phnom Penh, 2002.
7. Akordu Multilaterál ASEAN kona-ba Servisus Aéreus (MAAS) no Protokolu Komplementár sira – adotadu iha Manila, 2009.

Rezolusaun Governu

Konsellu Ministrus aprova mos projetu Rezolusaun Governu hitu, aprezenta husi Vise-Ministra ba Asuntus ASEAN, ne’ebé inklui:

1. Adezaun ba Akordu ASEAN kona-ba Poluisaun Atmosférika Transfronteira (AATHP) – adotadu iha Kuala Lumpur, 2002.
2. Adezaun ba Akordu kona-ba Estabelesimentu Sentru ASEAN ba Biodiversidade – adotadu iha 2005.
3. Adezaun ba Karta Rede Universidades ASEAN (AUN).
4. Adezaun ba Akordu kona-ba Estabelesimentu Sentru ASEAN ba Envellesimentu Ativu no Inovasaun (ACAI Centre) – adotadu iha 2020.
5. Adezaun ba Entendimentu Ministeriál kona-ba Kooperasaun ASEAN iha Turizmu – asina iha 1998.
6. Adezaun ba Entendimentu Ministeriál kona-ba Kooperasaun ASEAN iha Minerais – asina iha 2005.
7. Kontribuisaun finanseira ba Sekretariadu ASEAN atu kobre kustu lojístiku no administrativu relasiona ho adezaun plena Timor-Leste nian.

Preparasaun Adezaun ASEAN

Ikusliu, Vise-Ministra Milena Maria da Costa Rangel halo aprezentasaun kona-ba preparasaun lojístika ba serimónia adezaun Timor-Leste ba ASEAN, ne’ebé sei hala’o iha Malázia, iha 26 Outubru 2025.